Często, gdy ktoś prosi nas o radę, jak wyposażyć plac zabaw dla dziecka, a my podpowiadamy mu ścieżkę zdrowia, ,,co to?” jest pierwszym dotyczącym naszego pomysłu pytaniem. Właściwie trudno, żeby było inaczej. W czasach, gdy my byliśmy mali, na placach zabaw nie było żadnych ścieżek zdrowia. Była za to jakaś skrzypiąca huśtawka, pordzewiała zjeżdżalnia czy brudna piaskownica…
Na szczęście, nowoczesne obiekty rekreacyjne dla dzieci to istny poligon doświadczalny dla projektantów placów zabaw, na których mogą oni w pełni wykorzystać swoją kreatywność i połączyć ją z wiedzą ekspertów na temat rozwoju malucha.
Jeśli Ty również jeszcze nie wiesz, co to ścieżka zdrowia, najwyższa pora to zmienić! Choć tego typu strefy na placach zabaw to stosunkowo nowy ,,wynalazek”, zdążył on już zdobyć serca milionów dzieci na całym świecie i zyskać uznanie specjalistów od psychologii rozwojowej.
Ścieżka zdrowia – co to jest?
Zacznijmy od tego, że ścieżki zdrowia dla dzieci nigdy nie są jednakowe. To obiekty cechujące się możliwością wysokiej indywidualizacji, w zależności od potrzeb i oczekiwań użytkowników. Liczba urządzeń, jakie można na nich zamontować, jest nieprawdopodobnie duża. Sekret, podobnie jak w gotowaniu, nie tkwi tu jednak w ilości, ale w odpowiednim połączeniu składników.
Elementy ścieżki zdrowia mają za zadanie wspomagać prawidłowy rozwój dzieci i młodzieży, a jednocześnie zapewniać im niezapomnianą zabawę. Mogą to być naprawdę różne urządzenia zabawowe czy sprawnościowe – jedynymi ograniczeniami w tworzeniu takich stref bywają budżet i… fantazja projektanta.
Rodzaje ścieżek zdrowia dla dzieci
Większość dotyczących ścieżek zdrowia projektów stawia na uniwersalność. Projektanci starają się tak dobrać wyposażenie placów zabaw, by było satysfakcjonujące dla różnych grup wiekowych. Każdy, niezależnie od stopnia sprawności fizycznej, umiejętności czy zainteresowań, może znaleźć tam coś dla siebie.
Coraz częściej powstają jednak specjalne wersje takich obiektów, przeznaczone dla specyficznych grup użytkowników lub zawierające sprzęty dobrane według jakiegoś wspólnego motywu, połączone ze sobą tematycznie. Przykładami mogą być ścieżka zdrowia biegowa, strefy typowo sprawnościowe czy sensoryczna ścieżka zdrowia.
Sensoryczna ścieżka zdrowia
Wśród przykładów ścieżek zdrowia zdecydowanie wyróżniają się te nastawione na stymulację zmysłów w celu zapewnienia maluchom odpowiednich bodźców do rozwoju. Sensoryczna ścieżka zdrowia na ogół składa się z elementów mających za zadanie pobudzić receptory czuciowe zlokalizowane na dłoniach albo stopach malucha. Taki efekt osiągany jest poprzez zastosowanie podczas produkcji tworzyw o różnych, czasem bardzo niestandardowych fakturach czy właściwościach.
Mogą to być jakieś zabawki typu kamienie sensoryczne, a nawet samo podłoże. Często wykorzystywanymi przy tworzeniu takich ścieżek zdrowia rodzajami nawierzchniami są piasek, żwir, płytki gumowe, sztuczne wióry czy kora naturalna. Dzięki takiemu zróżnicowaniu maluch może poznawać właściwości różnych substancji oraz kształtować swoją wrażliwość i umiejętność reagowania na różne typy bodźców zmysłowych.
Dużą rolę w sensorycznej ścieżce zdrowia odgrywają również kształty nadane jej częściom składowym. Dba się o to, by były one nietuzinkowe, żeby wzbudzały w dzieciach ciekawość oraz chęć bliższego zbadania danego przedmiotu. Dotyk jest przecież podstawowym narzędziem wykorzystywanym przez malucha do nauki i poznawania świata.
Elementy ścieżki zdrowia sensorycznej okazują się bardzo przydatne w kształtowaniu równowagi oraz koordynacji ruchowej małych użytkowników. Dzięki niektórym z nich można nawet korygować wady postawy czy wykonywać masaż stóp!
Oprócz ścieżek zdrowia dla dzieci oddziałujących na dotyk, istnieją także te kształtujące rozwój innych zmysłów, w szczególności wzroku (co osiągane jest głównie dzięki obecności niezwykle barwnych i odwzorowanych w najdrobniejszym detalu obiektów). Elementy ścieżki zdrowia muzycznej, czyli różnego rodzaju instrumenty oraz urządzenia dźwiękowe na plac zabaw, są natomiast wykorzystywane w celu wpływania na zmysł słuchu.
Sprawnościowe ścieżki zdrowia
To kolejna niezwykle obszerna kategoria ścieżek zdrowia, rodzaj toru przeszkód, którego pokonanie wymaga od dziecka wysokiego poziomu sprawności fizycznej. Warto zadbać o to, by elementy ścieżki zdrowia nastawionej na rozwój umiejętności ruchowych były możliwie jak najbardziej zróżnicowane oraz dostosowane do możliwości różnych grup wiekowych. Każde dziecko powinno znaleźć w takiej strefie jakieś wyzwanie dla siebie i móc rywalizować na tym polu z rówieśnikami, nawiązując przy okazji nowe relacje społeczne.
Ścieżka zdrowia biegowa
Stosunkowo rzadko spotyka się biegową ścieżkę zdrowia. Co to jest? Jak wskazuje nazwa, to wytyczona strefa sprzyjająca uprawianiu biegów. Aby nie było nudno, trasy małych maratończyków są urozmaicone różnymi rodzajami nawierzchni czy przeszkodami, przez które trzeba przeskakiwać czy pokonywać je slalomem.
Sedno zabawy na ścieżce zdrowia biegowej stanowi oczywiście rywalizacja. Kto najszybciej pokona cały tor? Kto w ogóle dotrwa do mety, zanim dopadnie go zmęczenie? Budowa takiego obiektu może pomóc w wyłapaniu prawdziwych sportowych talentów.
Elementy ścieżki zdrowia
Proponując wyposażenie ścieżki zdrowia, producent placów zabaw najczęściej zasugeruje urządzenia, takie jak: slalomy, tory z przeszkodami, pomosty, zestawy zręcznościowe, zaawansowane linaria, niestandardowe ścianki wspinaczkowe oraz przyrządy typowo gimnastyczne w postaci drabinek, drążków czy poręczy.
Zalety ścieżki zdrowia dla dzieci
Atuty dobrze zaprojektowanej ścieżki zdrowia dla dzieci trudno zakwestionować. Odpowiedzialny producent zadba o to, by urządzenia na ścieżki zdrowia, jakie znajdą się w takich strefach, cieszyły się pozytywną opinią psychologów dziecięcych, nauczycieli, rodziców, a nawet samych maluchów!
Największą zaletą tych obiektów edukacyjno-rekreacyjnych jest właśnie dbanie o zdrowy rozwój naszych pociech. W jaki dokładnie sposób to się odbywa i na polepszenie jakich aspektów funkcjonowania dziecka można liczyć? To zależy już od konkretnych przykładów ścieżek zdrowia.
Podsumowanie
Trudno udzielić szczegółowej i wyczerpującej odpowiedzi na pytanie, czym jest ścieżka zdrowia – definicja ogólna może być jedynie taka, że jest to wydzielony obszar, najczęściej na placu zabaw, gdzie dziecko może oddawać się zabawie, a zarazem zdrowo się rozwijać. Detale zależą już od kreatywności, jaką wykazał się tworzący daną ścieżkę zdrowia projektant.
Mimo, że najczęściej stawia się na uniwersalność i dostosowanie takich stref do jak największej liczby potencjalnych użytkowników, to dostrzegalny staje się również trend pewnej specjalizacji. Przejawia się on w tworzeniu obiektów polepszających umiejętności użytkownika szczególnie w jednym, wybranym obszarze, np. sensoryczna ścieżka zdrowia stawia na rozwój zmysłów dziecka, a ścieżka zdrowia biegowa to inwestycja w małych maratończyków.
W przyszłości, dzięki wykorzystaniu wiedzy o tym, jak dziecko poznaje świat i kształtuje poszczególne umiejętności, powstaną zapewne ścieżki zdrowia dla dzieci, o jakich nawet nie śniło się współczesnym projektantom. Czy to właśnie nie jest doskonały przykład na to, że człowiek najlepiej uczy się, ucząc innych? Dziedzina, jaką jest projektowanie placów zabaw, dynamicznie się rozwija właśnie dzięki ludziom, którzy zastanawiają się, jak najlepiej zadbać o rozwój młodych pokoleń.