Od kiedy nowe przepisy zaczną obowiązywać? Co się zmieni? Czy konieczne będzie ogrodzenie placu zabaw? Czy każdy obiekt rekreacyjny dla najmłodszych będzie musiał być dostosowany do osób niepełnosprawnych? Czy place zabaw będą większe? Poniżej omawiamy wprowadzane zmiany.
Kiedy wchodzą nowe przepisy?
Niebawem zmianie ulegnie prawo budowlane rozumiane jako zbiór regulacji i przepisów, które określają najważniejsze aspekty dotyczące sposobu oraz warunków realizacji budowy, a także związanych z nią formalności. Choć z punktu widzenia inwestorów i wykonawców placów zabaw, Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane nie wprowadza znaczących zmian, to wprowadza je inny akt prawny.
Nowelizacja Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie została podpisana 26 października 2023 r. przez Ministra Rozwoju i Technologii Waldemara Budę. Nowe przepisy wejdą w życie z dniem 1 kwietnia 2024 r.
Co zmieniają nowe przepisy w budowie placów zabaw?
Celem wprowadzenia zmian miała być walka z tzw. patodeweloperką, czyli bogaceniem się deweloperów kosztem funkcjonalności nowopowstającej architektury. Obowiązujące do tej pory przepisy były w wielu punktach nieprecyzyjne, co stwarzało możliwość zbyt szerokiej interpretacji, a tym samym naginania prawa.
W nowelizacji rozporządzenia zawarto m.in. nowe przepisy dotyczące placów zabaw. Zmiany dotyczą przede wszystkim § 40 i jest w nich mowa o dostępności obiektów rekreacyjnych dla osób niepełnosprawnych, budowie ogrodzeń, lokalizacji placów zabaw, a także ich wyposażaniu i dbałości o bezpieczeństwo dzieci. O szczegółach piszemy poniżej.
Dostępność placów zabaw
Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 27 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wprowadza dość znaczące zmiany w zakresie dostępności, jakie musi uwzględniać budowa placu zabaw. Przepisy odnoszą się zwłaszcza do osób ze szczególnymi potrzebami (w kontekście obiektów rekreacyjnych dla dzieci przez to określenie rozumieć należy głównie osoby niepełnosprawne) oraz wyjaśniają podnoszoną często kwestię, jaką jest ogrodzenie placu zabaw.
Dostęp dla osób niepełnosprawnych
Po nowelizacji ust. 1 § 40 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie zyska nowe brzmienie. Według niego, jeżeli budowany jest jeden budynek mieszkalny wielorodzinny, w którym liczba mieszkań przekracza 20, to plac zabaw dla dzieci musi być dostępny również dla osób ze szczególnymi potrzebami.
Podobnie ma być w przypadku, gdy powstaje cały zespół budynków mieszkalnych wielorodzinnych, w którym liczba mieszkań przekracza 20, przy czym dodano zastrzeżenie, że co najmniej 30% powierzchni placu zabaw powinno się znaleźć na terenie biologicznie czynnym (czyli obszarze, gdzie bez przeszkód mogą rosnąć rośliny, a woda opadowa może swobodnie wsiąkać w ziemię – to np. trawnik czy kwietnik).
Dla porównania, wcześniejsze przepisy dotyczące placów zabaw mówiły, że: ,,W zespole budynków wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę należy, stosownie do potrzeb użytkowych, przewidzieć place zabaw dla dzieci i miejsca rekreacyjne dostępne dla osób niepełnosprawnych, przy czym co najmniej 30 % tej powierzchni powinno znajdować się na terenie biologicznie czynnym, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej”.
Ogrodzenia na placu zabaw
Do tej pory ogrodzenie placu zabaw było raczej wyrazem dobrej woli inwestora niż koniecznością wynikającą z jakichkolwiek reguł prawa. Jak mówią nowe przepisy: ,,Plac zabaw dla dzieci powinien być ogrodzony” (§ 40 ust. 5 znowelizowanego rozporządzenia).
Jest to zmiana, na którą wiele osób czekało, ponieważ ogrodzenie placu zabaw znacząco podnosi bezpieczeństwo dzieci, zapobiegając m.in. nagłemu wybiegnięciu malucha na jezdnię. Obecność płotu ogranicza również dostęp bezpańskich zwierząt do obiektu, a tym samym zmniejsza ryzyko zanieczyszczenia odchodami np. piasku w piaskownicy.
W ustępie 6 § 40 uszczegółowiono, jakie wymogi powinno spełniać ogrodzenie placu zabaw:
,,Ogrodzenie placu zabaw dla dzieci od strony drogi, ulicy, parkingu lub ciągu pieszo-jezdnego wykonuje się z materiałów i w sposób zapewniający bezpieczeństwo ludziom i zwierzętom. Ogrodzenie to posiada:
1) wysokość nie mniejszą niż 1,0 m;
2) furtkę o szerokości co najmniej 1,2 m nieutrudniającą dostępu osobom ze szczególnymi potrzebami”.
Ustęp 7 dodaje, że dopuszczalne jest ogrodzenie placu zabaw w formie żywopłotu ,,w przypadkach innych niż wymienione w ust. 6″.
Miejsce placu zabaw
Jeśli chodzi o plac zabaw, wymagania odnośnie jego lokalizacji zawsze były dość wyśrubowane. Zgodnie z ust. 4 § 40 rozporządzenia po nowelizacji, odległość takich obiektów rekreacyjnych dla dzieci od ,,linii rozgraniczających ulicę, dróg, ciągów pieszo-jezdnych, okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz miejsc gromadzenia odpadów wynosi co najmniej 10 m”. Jednocześnie, gdy budowany jest plac zabaw, wymagania zawarte w § 19 ust. 1 zostają zachowane (przepis ten dotyczy odległości stanowisk postojowych od min. placów zabaw).
Znowelizowany przepis, w odniesieniu do placów zabaw, w zasadzie niewiele różni się od poprzedniego. Uwzględniono w nim dodatkowo drogi oraz ciągi pieszo-jezdne, podczas gdy w poprzednim była mowa jedynie o liniach rozgraniczających ulicę, oknach pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz miejscach gromadzenia odpadów.
Ilość słońca
Jak głosi nowe prawo budowlane, plac zabaw musi być odpowiednio nasłoneczniony, ale złagodzono dotychczasowe wymogi. Od 1 kwietnia 2024 r. co najmniej 50% powierzchni obiektu ma być oświetlone przez minimum 2 godziny pomiędzy godzinami 10:00 a 16:00 (liczone w dniach równonocy). Jeśli plac zabaw powstaje w zabudowie śródmiejskiej, wystarczy, że będzie nasłoneczniony przez przynajmniej jedną godzinę. Jak głosiło wcześniejsze prawo budowlane, plac zabaw musiał być oświetlony przez co najmniej 4 godziny (tak samo liczone), a na obszarze śródmiejskim – przez przynajmniej 2 godziny.
Powierzchnia placu zabaw
Czy od kwietnia 2024 r. inwestorzy zawsze będą musieli budować większy plac zabaw? Wymagania dotyczące powierzchni takich obiektów są jasne. W ustępie 8 znowelizowanego rozporządzenia możemy przeczytać, że:
,,Powierzchnia placu zabaw dla dzieci wynosi co najmniej:
1) 1 m² na każde mieszkanie – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się od 21 do 50 mieszkań;
2) 50 m² – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się od 51 do 100 mieszkań;
3) 0,5 m² na każde mieszkanie – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się od 101 do
300 mieszkań;
4) 200 m² – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się powyżej 300 mieszkań”.
Jak głoszą znowelizowane przepisy, plac zabaw dla dzieci może być dzielony na części, pod warunkiem że minimalna powierzchnia każdej z nich będzie wynosiła przynajmniej 50 m² (taką informację zawiera ust. 9 rozporządzenia). Odstępstwa od reguł zawartych w ust. 8 są możliwe w określonych sytuacjach, o których piszemy poniżej (patrz: akapit ,,Place zabaw a budynki wielorodzinne”).
Dotychczas, i zezwalało na to prawo budowlane, plac zabaw mógł mieć absurdalnie małe rozmiary. Nagminnie budowane były osiedla, gdzie w pobliżu budynku mieszkalnego znajdowała się np. tylko malutka piaskownica lub pojedyncza huśtawka.
Wyposażenie i bezpieczeństwo placu zabaw
W przypadku przedsięwzięcia, jakim jest budowa placu zabaw, przepisy znowelizowanego rozporządzenia stanowią o konieczności instalowania odpowiedniego wyposażenia. W ustępie 10 wyraźnie wyartykułowano, że wymagania określone w Polskich Normach muszą spełniać zarówno urządzenia znajdujące się na takim obiekcie, jak i sama nawierzchnia placu zabaw. Przepisy norm PN-EN 1176 oraz PN-EN 1177 wprawdzie i tak obowiązywały wcześniej, jednak konieczność ich stosowania nie była wprost wyrażona w rozporządzeniu.
Nawierzchnie bezpieczne
Nie zapominajmy, że równie ważna jak urządzenia zabawowe jest nawierzchnia placu zabaw. Przepisy Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie po nowelizacji nie przewidują zmian w zakresie stosowania bezpiecznych podłoży.
Jedyna nowość, jak wspomniano w powyższym akapicie, ma charakter w zasadzie wyłącznie formalny, ponieważ regulacje zawarte w normie PN-EN 1177 dotyczącej nawierzchni placów zabaw i tak były wcześniej stosowane przez większość wykonawców tego typu obiektów.
Potrzeba dokonania zmiany jednak istniała, gdyż zdarzały się przypadki kwestionowania konieczności przestrzegania Polskich Norm. Uzasadniano to brakiem wyraźnego powiązania między polskim prawem a wymogiem zgodności placów zabaw z PN-EN 1176 oraz PN-EN 1177.
Dostępność wyposażenia
Naprzeciw jakim innym wymogom musi wyjść budowa placu zabaw? Przepisy znowelizowanego rozporządzenia w ust. 11 informują, że na placu zabaw powinno się znaleźć wyposażenie umożliwiające zróżnicowaną zabawę i dostosowane do różnych grup wiekowych. Powinno pozwalać na jednoczesną zabawę co najmniej 5 dzieci na każde 20 m² powierzchni obiektu.
Plac zabaw na stropodachu
Przepisy dotyczące placów zabaw umieszczonych na stropodachu znajdują się w ust. 12 i 13 znowelizowanego rozporządzenia. Jeżeli stropodach znajduje się powyżej 5 m nad poziomem terenu, to nie można na nim wykonać placu zabaw.
Jeśli chcemy wybudować na stropodachu kondygnacji nadziemnej plac zabaw, wymagania są następujące:
1) obiekt musi być odsunięty od krawędzi stropodachu o 10 m;
2) plac zabaw należy zabezpieczyć przed wypadnięciem dzieci i wyrzuceniem zabawek;
3) obiekt powinien być umieszczony na powierzchni ogólnodostępnej ogrodzonej balustradą, której wysokość ma wynosić co najmniej 1,6 m; barierka taka musi uniemożliwiać wspinanie się na nią i zapewniać dzieciom bezpieczeństwo.
Place zabaw a budynki wielorodzinne
W rozporządzeniu znajdziemy też nowe przepisy dotyczące placów zabaw zlokalizowanych przy budynkach mieszkalnych wielorodzinnych. Zgodnie z ust. 14, gdy jest jeden taki budynek o liczbie mieszkań większej niż 20, to dopuszczalne jest:
,,1) niewykonanie placu zabaw dla dzieci, gdy w odległości do 750 m, liczonej jako droga dojścia ogólnodostępną trasą dla pieszych, od granicy działki, na której znajduje się budynek, istnieje publicznie dostępny plac zabaw dla dzieci;
2) wykonanie placu zabaw dla dzieci o powierzchni wynoszącej co najmniej 50% powierzchni, o której mowa w ust. 8, lecz nie mniejszej niż 20 m², w przypadku gdy budynek znajduje się w zabudowie śródmiejskiej;
3) niewykonanie placu zabaw dla dzieci i wykonanie sali zabaw o powierzchni, o której mowa w ust. 8, lecz nie mniejszej niż 50 m², wewnątrz budynku, w przypadku gdy budynek znajduje się w zabudowie śródmiejskiej”.
Co w przypadku budowy zespołu budynków mieszkalnych wielorodzinnych z liczbą mieszkań większą niż 20, w zabudowie śródmiejskiej? Jak wskazują nowe przepisy, plac zabaw może nie zostać wykonany lub może mieć mniejszą powierzchnię. Zgodnie z ust. 15 dopuszczalne jest bowiem:
,,1) niewykonanie placu zabaw dla dzieci, gdy w odległości do 300 m, liczonej jako droga dojścia ogólnodostępną trasą dla pieszych, od granicy działki, na której znajduje się zespół budynków, istnieje publicznie dostępny plac zabaw dla dzieci;
2) wykonanie placu zabaw dla dzieci o powierzchni wynoszącej co najmniej 50% powierzchni, o której mowa w ust. 8, lecz nie mniejszej niż 20 m²”.
Podsumowanie artykułu
Zmiany wprowadzone przez Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 27 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie są bardzo istotne z punktu widzenia branży związanej z budowaniem placów zabaw.
Paragraf 40 zostaje częściowo zmieniony oraz znacznie rozbudowany. Biorąc pod uwagę nowe przepisy, plac zabaw ma stać się miejscem jeszcze bezpieczniejszym i odzwierciedlającym współczesne oczekiwania społeczne oraz wymogi ekologiczne.
Najważniejsze są zmiany obejmujące ogrodzenie placu zabaw, wymogi dotyczące dostępności obiektu i wyposażenia, zapisy o minimalnej powierzchni, a także oficjalne włączenie do polskiego prawa norm PN-EN 1176 oraz PN-EN 1177.
Zwrócić należy uwagę, że znowelizowane przepisy dotyczące placów zabaw odnoszą się jedynie do nowopowstających obiektów. Tych wybudowanych przed wejściem w życie nowych regulacji, nie trzeba będzie poddawać przebudowie, aby odpowiadały zaktualizowanemu rozporządzeniu.
