Zabawa na karuzeli to coś, czemu większość maluchów nie jest w stanie się oprzeć. Ale co właściwie sprawia, że te urządzenia są tak popularne? Jakie rodzaje karuzel na plac zabaw wyróżniamy? Czy mogą one być niebezpieczne dla naszych pociech? Jakie są wymogi prawne dotyczące karuzel i czy taki sprzęt zajmie dużo miejsca na obiekcie? Postaramy się rozwiać wszelkie wątpliwości.
Dlaczego karuzele cieszą się popularnością wśród dzieci?
Odpowiedź na to pytanie wcale nie jest taka prosta, jak mogłoby się wydawać. Dzieci uwielbiają ruch obrotowy, jaki daje zabawa na karuzeli, ale… właściwie dlaczego? Naukowcy tłumaczą to potrzebą stymulacji układu przedsionkowego (odpowiedzialnego za utrzymywanie równowagi), która jest szczególnie silna w okresie dzieciństwa.
Podczas kręcenia się na karuzeli pojawia się siła odśrodkowa, która aktywuje błędnik i organizm dziecka otrzymuje sygnał, że ciało się porusza. Ruch daje maluchowi radość oraz pomaga w osiągnięciu stanu relaksacji. Podobnie jest w przypadku huśtawek – ruch kołyszący pozwala maluchom się uspokoić i jest dla nich przyjemny, bo naturalnie towarzyszył im, gdy jeszcze były w łonie matki.
Z drugiej strony, zdarzają się dzieci, które nie przepadają za taką formą zabawy, bo karuzele i huśtawki powodują u nich zawroty głowy. To również jest normalne, bo każdy organizm na pewne rzeczy reaguje inaczej. W rzadkich przypadkach niechęć do bujania się czy kręcenia w kółko bywa objawem zaburzeń integracji sensorycznej u dziecka.
U większości maluchów zabawa na karuzeli wywołuje jednak bardzo intensywne, pozytywne emocje. Pojawia się ekscytacja i radość, a szczególnie szybki ruch daje zastrzyk adrenaliny. Jeśli dziecko samo wprawia urządzenie w ruch, to dodatkowo jest to dla niego okazja do przetestowania siły własnych mięśni. Zabawa na karuzeli może być doskonałą nauką podstawowych praw fizyki, a poza stymulowaniem zmysłu równowagi, wpływa też na ogólną kondycję fizyczną malucha i koordynację ruchową.
Rodzaje karuzeli na placach zabaw
Zabawa na karuzeli pełni ważną funkcję w życiu dziecka, jednak jak dobrać właściwy model? Zacznijmy od tego, że karuzele różnią się między sobą sposobem użytkowania oraz tym, jak zostały zaprojektowane. Istnieją różne podziały tych urządzeń. Zgodnie z popularną klasyfikacją można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje:
- Karuzela tarczowa/platformowa – jej podstawą jest obrotowa platforma, na której dzieci mogą siedzieć lub stać. Do wprawienia urządzenia w ruch konieczne jest użycie siły, dlatego zabawa na karuzeli tarczowej sprzyja współpracy.
- Karuzela krzyżowa – to klasyczna konstrukcja z siedziskami zamocowanymi na końcach skrzyżowanych ramion (najczęściej są cztery). Siedzenia mogą mieć postać zwykłych krzesełek lub przybierają bardziej wyszukane formy, np. zwierzątek.
- Karuzela słupkowa – w tym przypadku karuzele mają ramiona obracające się wokół centralnie usytuowanego, pionowego słupa. Zabawa na karuzeli może odbywać się w pozycji siedzącej lub stojącej, w zależności od konkretnego modelu.
Oprócz tego wyróżniamy warianty o pewnych specyficznych właściwościach. Dobrym przykładem będą karuzele integracyjne, pozwalające na zabawę także dzieciom poruszającym się na wózkach inwalidzkich.
Karuzele a bezpieczeństwo dzieci – jest się czym martwić?
Wśród urządzeń wzbudzających największe obawy rodziców znajduje się karuzela obrotowa. Plac zabaw w nią wyposażony może rzekomo stać się miejscem niebezpiecznym dla maluchów. Ile w tym prawdy? Fakty są takie, że karuzele spełniające wszystkie normy bezpieczeństwa, poprawnie zamontowane i utrzymane w odpowiednim stanie technicznym nie mogą stanowić dla dzieci żadnego zagrożenia, chyba że są użytkowane w niewłaściwy sposób.
Z tego powodu, zabierając pociechę na plac zabaw, należy ją zapoznać ze sposobem działania urządzenia i wyjaśnić, jakie zachowania są niedozwolone. Przykładowo, jeśli producent danego modelu zabrania huśtania się na stojąco, to bezwzględnie trzeba tego zakazu przestrzegać. Jeśli chodzi o karuzele krzyżowe i słupkowe, to w grę wchodzi możliwość uderzenia dziecka przez elementy konstrukcji znajdujące się w ruchu. Należy uczulić malucha na to, aby zawsze był ostrożny i podchodził do urządzenia tylko wtedy, gdy stoi ono w miejscu.
Skąd bierze się większość wypadków związanych z karuzelami na placach zabaw? Niestety z zaniedbań leżących zwykle po stronie inwestorów, producentów wyposażenia lub właścicieli/zarządców obiektów. Jeżeli dochodzi np. do zaklinowania się nogi dziecka pod platformą karuzeli, to wynika to bezpośrednio ze złego zaprojektowania urządzenia. Taka sytuacja nie powinna mieć miejsca i można jej zapobiec, wybierając wyłącznie karuzele od producentów o ugruntowanej pozycji na rynku.
Odłączenie się siedziska od trzonu konstrukcji jest możliwe jedynie w wyniku błędów przy projektowaniu, produkcji lub montażu urządzenia. Renomowane firmy, od lat cieszące się zaufaniem klientów, zatrudniają ekspertów i z całą pewnością nie pozwolą, aby dochodziło do takich sytuacji.
Niestety, stosunkowo dużym problemem pozostają zaniedbania leżące po stronie podmiotów odpowiedzialnych za administrowanie placami zabaw. Jednym z obowiązków właściciela lub zarządcy takiego obiektu jest dokonywanie okresowych przeglądów i kontroli stanu technicznego urządzeń. Regularnie powinny być zlecane prace konserwacyjne, a w razie wykrycia jakichś usterek, niezwłocznie należy je usunąć. Do czasu dokonania naprawy urządzenie powinno być wyłączone z użytku, jeśli jego stan zagraża bezpieczeństwu użytkowników.
Nie każdy administrator wywiązuje się ze swoich obowiązków. Z tego powodu karuzele na placach zabaw bywają zaniedbane. Czasami jest to wyłącznie kwestia estetyki – utraty kolorów czy łuszczącej się farby, ale zdarza się, że konstrukcja jest pordzewiała, jakieś jej elementy odpadły bądź uległy uszkodzeniu. Jeśli zauważymy podobny problem, nie wahajmy się zgłosić tego administratorowi. Kontakt do niego powinien znajdować się w widocznym miejscu na placu zabaw – np. na regulaminie na plac zabaw.
Producenci urządzeń zabawowych dokładają wszelkich starań, aby zabawa na karuzeli była w pełni bezpieczna i jak najbardziej komfortowa dla dzieci. Służy temu m.in. zastosowanie materiałów antypoślizgowych (co jest szczególnie istotne w przypadku karuzel tarczowych, gdzie zabawa odbywa się najczęściej w pozycji stojącej).
Zabawa na karuzeli może się także wiązać z ryzykiem upadku. W przypadku konstrukcji o wysokości swobodnego upadku przekraczającej 1 m konieczne jest, aby została zastosowana nawierzchnia bezpieczna, o odpowiednio dobranych parametrach. Jej działanie polega na amortyzowaniu upadków dzieci, tak aby nie mogły one zrobić sobie poważnej krzywdy.
Wymagania prawne względem karuzel na placach zabaw
Karuzele, podobnie jak wszystkie inne elementy wyposażenia placów zabaw, podlegają przepisom Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane oraz Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W grę wchodzi m.in. zachowanie odpowiednich odległości urządzeń zabawowych od ścian budynków, ogrodzeń, drzew, innych elementów wyposażenia placu zabaw, parkingów, śmietników itp.
Karuzele mają dedykowaną sobie część normy PN-EN 1176 (część 5: Dodatkowe wymagania bezpieczeństwa i metody badań karuzeli). Producenci zobowiązani są do przestrzegania zawartych tam szczegółowych wytycznych, jeśli chcą uzyskać certyfikat potwierdzający bezpieczeństwo urządzenia.
Czy karuzela potrzebuje dużo miejsca?
Każdy element wyposażenia rekreacyjnego dla dzieci ma określoną tzw. strefę bezpieczeństwa. Jest to obszar wokół konstrukcji, w którym nie może być żadnych przeszkód utrudniających czy wręcz uniemożliwiających bezpieczną zabawę (np. płotów czy innych sprzętów). Niekiedy obszary te muszą być dość duże, co stwarza problemy podczas projektowania placu zabaw. Jeśli do dyspozycji jest mała przestrzeń lub działka ma jakiś specyficzny kształt, może być trudno rozmieścić poszczególne elementy wyposażenia tak, aby ich strefy bezpieczeństwa nie zachodziły na siebie.
Jak to wygląda w przypadku urządzenia, którym jest karuzela obrotowa? Plac zabaw musi pomieścić urządzenie wraz ze stosunkowo dużą strefą bezpieczeństwa. Oczywiście będzie ona się różniła w zależności od rozmiarów karuzeli.
Dla standardowej konstrukcji o średnicy 1,5 m będzie to obszar o średnicy 5,5 m. Można przyjąć, że są to 2 m z każdej strony, licząc od najbardziej wysuniętej krawędzi karuzeli, choć w przypadku niektórych modeli może to być nawet więcej. Szczegółowe wzory obliczania stref bezpieczeństwa zawarte są w normie PN-EN 1176. Każde urządzenie powinno mieć podaną taką informację również w swojej karcie technicznej. W przypadku karuzel strefy bezpieczeństwa absolutnie nie mogą nachodzić na strefy innych urządzeń, gdyż stwarzałoby to zagrożenie dla bawiących się dzieci.
Karuzele na placu zabaw – świetna rozrywka dla dzieci
Jeśli w projekcie zostanie uwzględniona karuzela obrotowa, plac zabaw od razu zyska w oczach małych użytkowników. To jedno z urządzeń zabawowych dostarczających dzieciom najwięcej frajdy, tym bardziej, że mogą się bawić w większym gronie. Wśród najczęściej spotykanych typów karuzel można wyróżnić konstrukcje tarczowe, krzyżowe i słupkowe.
Zdaniem niektórych za znaczną część wypadków podczas zabawy odpowiedzialna jest karuzela obrotowa. Plac zabaw w nią wyposażony wcale nie jest z założenia niebezpiecznym miejscem. Urządzenie takie może stanowić zagrożenie, tylko jeśli jest niewłaściwie użytkowane lub gdy znajduje się w złym stanie technicznym. Niezwykle istotne jest, by kupić karuzelę od zaufanego producenta, bo wtedy mamy pewność, że konstrukcja będzie bezpieczna dla dzieci, a jej montaż przebiegnie prawidłowo.
