Jakie są minimalne wymiary placu zabaw? Co ma wpływ na wielkość tego typu obiektów? W których aktach prawnych można znaleźć szczegółowe wytyczne na temat lokalizowania placów zabaw? Czym są tzw. strefy bezpieczeństwa na placu zabaw? Na czym polega ergonomiczne projektowanie obiektów rekreacyjnych? Zapraszamy do lektury artykułu podsumowującego najważniejsze zagadnienia związane z sytuowaniem placów zabaw w przestrzeni publicznej.
Minimalne wymiary placu zabaw – jakie są ograniczenia?
Każdy producent placów zabaw zdaje sobie sprawę, że realizowane przez niego projekty muszą być zgodne z różnymi przepisami prawa. Wśród nich najważniejsze są normy PN-EN 1176 (odnosząca się do wyposażenia placów zabaw) oraz PN-EN 1177 (dotycząca nawierzchni bezpiecznych), a także Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Place zabaw są obiektami budowlanymi, dlatego przy ich budowie należy brać pod uwagę przepisy Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Oprócz tego istotna może być Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (gminy są odpowiedzialne za zapewnienie odpowiednich przestrzeni rekreacyjnych, w tym placów zabaw) oraz Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (w jej świetle wyposażenie placów zabaw, takie jak huśtawki, bujaki czy karuzele, stanowi produkty).
Istnieją pewne wymogi dotyczące wielkości placów zabaw, sformułowane przede wszystkim w normie PN-EN 1176 oraz w różnych przepisach prawa budowlanego. Powierzchnia placów zabaw w miejscach publicznych wynosi przeważnie od 200 m² do 1000 m², w zależności od grupy wiekowej dzieci, liczby urządzeń oraz lokalizacji.
Jak obliczyć powierzchnię na jedno dziecko?
W polskim prawodawstwie oraz w europejskich normach bezpieczeństwa, takich jak PN-EN 1176 czy PN-EN 1177, nie określono jednoznacznie minimalnej powierzchni placu zabaw w przeliczeniu na jedno dziecko. Istnieją tylko zalecenia i ogólne wytyczne, które pomagają określić odpowiednią powierzchnię placu zabaw dla różnych grup użytkowników. Niektóre rekomendacje zalecają, by na każde dziecko przypadało od 2 m² do 4 m² przestrzeni na obiekcie rekreacyjnym.
Wymiary placu zabaw dla poszczególnych miejsc
Część 1 normy PN-EN 1176 koncentruje się m.in. wokół tematyki ogólnych wymagań dotyczących placów zabaw, takich jak projektowanie, instalowanie i konserwacja. Zgodnie z tą normą, znaczenie ma lokalizacja placu zabaw, stąd nieco odmienne wymagania dla różnych typów placów zabaw, takich jak plac zabaw w przestrzeni publicznej, plac zabaw w szkole, plac zabaw w przedszkolu, plac zabaw w parku itp. Wymogi dotyczą dostępności, bezpieczeństwa i dopasowania do lokalnych warunków.
Wymiary placu zabaw dla przedszkoli
Place zabaw dla przedszkoli przeznaczone są na ogół dla dzieci w wieku 3-6 lat. Ich minimalna powierzchnia to ok. 100 m², choć w praktyce często jest to 200–300 m². Wymiary placu zabaw dla dzieci w wieku przedszkolnym mogą być mniejsze niż dla starszych grup wiekowych. Wynika to przede wszystkim z innego zapotrzebowania maluchów na aktywność fizyczną. Zabawy przedszkolaków są często prostsze i mniej wymagające pod względem przestrzeni. Na ogół wystarczą im podstawowe urządzenia, jak piaskownice, huśtawki, zjeżdżalnie, bujaki czy elementy do wspinania.
Wymiary placu zabaw dla szkoły
Minimalne wymiary placu zabaw dla dzieci w wieku szkolnym (6-12 lat) powinny być nieco większe niż dla przedszkolaków. Powierzchnia powinna wynosić co najmniej 200–400 m², choć zaleca się, by była ona większa, odpowiednio do rodzaju wyposażenia rekreacyjnego oraz liczby uczniów, którzy będą z niego korzystać. Dla dzieci w wieku szkolnym wskazane są bardziej urozmaicone formy zabawy, stąd zalecana jest także większa różnorodność urządzeń rekreacyjnych.
Wymiary placu zabaw na osiedle
W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie znajdziemy specyficzne regulacje, które dotyczą placów zabaw znajdujących się przy budynkach wielorodzinnych. Odnosi się do nich § 40. Warto tu zacytować w całości ust. 8 tego paragrafu, który mówi, że:
,,Powierzchnia placu zabaw dla dzieci wynosi co najmniej:
1) 1 m² na każde mieszkanie – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się od 21 do 50 mieszkań;
2) 50 m² – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się od 51 do 100 mieszkań;
3) 0,5 m² na każde mieszkanie – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się od 101 do 300 mieszkań;
4) 200 m² – w przypadku gdy w budynku lub zespole budynków znajduje się powyżej 300 mieszkań”.
Ustęp 9 dopuszcza możliwość podziału placu zabaw dla dzieci na części, jednak minimalna powierzchnia każdej z nich musi wynosić 50 m².
Istnieją pewne wyjątki od powyższych reguł. W ust. 14 § 40 wzmiankowanego rozporządzenia znajdziemy informację, że jeśli budowany jest jeden budynek mieszkalny wielorodzinny, w którym liczba mieszkań przekracza 20, to dopuszcza się:
1) niewykonanie placu zabaw dla dzieci (w pewnych okolicznościach, wyszczególnionych w przepisie);
2) wykonanie mniejszego placu zabaw (jego powierzchnia powinna wynosić co najmniej 50% powierzchni, o której mowa w ust. 8, jednak nie może być mniejsza niż 20 m², w przypadku gdy budynek jest usytuowany w zabudowie śródmiejskiej);
3) niewykonanie placu zabaw dla dzieci, ale wykonanie zamiast niego sali zabaw o określonej powierzchni.
Ustęp 15 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie także wprowadza pewne szczególne wytyczne. Mowa w nim o sytuacji, gdy budowany jest zespół budynków mieszkalnych wielorodzinnych, w którym liczba mieszkań przekracza 20, w zabudowie śródmiejskiej. Wówczas dopuszczalne jest:
1) niewykonanie placu zabaw dla dzieci (w pewnych okolicznościach, wyszczególnionych w przepisie);
2) wykonanie mniejszego placu zabaw (jego powierzchnia powinna wynosić co najmniej 50% powierzchni, o której mowa w ust. 8, jednak nie może być mniejsza niż 20 m²).
Warto przywołać także normę PN-EN 1176, która określa minimalne wymiary placu zabaw w przestrzeni publicznej. Powierzchnia takiego obiektu powinna wynosić 200–500 m², choć w praktyce często jest to 500–1000 m². Z takich placów zabaw będzie korzystać duża liczba dzieci z różnych grup wiekowych, więc powinno się im zapewnić odpowiednią ilość urządzeń i przestrzeni do zabawy.
Wymiary placu zabaw do przestrzeni rekreacyjnych
Wymiary placu zabaw dla dzieci zlokalizowanego w przestrzeni rekreacyjnej (np. w parku czy na terenie sportowym) zwykle są największe. Takie obiekty są ogólnodostępne, więc powinny zapewniać szerokie możliwości rozrywki dla dzieci z różnych kategorii wiekowych.
Konieczność urozmaicenia elementów wpływa także na liczbę urządzeń, a im większa ilość wyposażenia, tym więcej miejsca będzie ono zajmować. Minimalna powierzchnia dla placu zabaw w przestrzeni rekreacyjnej będzie zatem wynosiła od 500 m² do 1000 m², jednak wskazane jest, by była ona jeszcze większa.
Strefy bezpieczeństwa a wymiary placu zabaw
Przepisy regulują nie tylko minimalne wymiary placu zabaw dla dzieci. Równie istotna jest kwestia odstępów między poszczególnymi urządzeniami rekreacyjnymi oraz pomiędzy urządzeniami a innymi elementami architektonicznymi znajdującymi się w pobliżu. Chodzi o to, by żadne części konstrukcji przeznaczonych do zabawy nie zahaczały o przeszkody, a bawiące się dzieci nie wpadały na siebie nawzajem. Obszar pustej przestrzeni wokół danego sprzętu rekreacyjnego jest właśnie jego strefą bezpieczeństwa.
A zatem, im więcej urządzeń i im większe są wymagane dla nich strefy bezpieczeństwa, tym więcej przestrzeni potrzeba, aby je wszystkie pomieścić. W ten sposób odległości pomiędzy poszczególnymi elementami wyposażenia rekreacyjnego wpływają na wymiary placu zabaw dla dzieci.
Warto zauważyć, że w 2024 r. zmieniło się prawo budowalne dla placów zabaw, a właściwie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Nowelizacja wprowadziła m.in. bardziej szczegółowe wymogi dotyczące sytuowania placów zabaw w przestrzeni publicznej.
Jaka jest minimalna szerokość przejścia między urządzeniami?
Strefa bezpieczeństwa powinna być wyliczona indywidualnie dla każdego urządzenia, w oparciu o obowiązujące przepisy. Na jej wielkość wpływ ma m.in. rodzaj urządzenia, jego wysokość czy zastosowane rozwiązania techniczne. Na przykład urządzenia, które mogą się poruszać w większym zakresie odległości (huśtawki wahadłowe), będą miały znacznie większą strefę bezpieczeństwa niż te, które tylko nieznacznie poruszają się na boki (bujaki). Należy pamiętać, że dla wyższych urządzeń konieczne są odpowiednio dobrane nawierzchnie bezpieczne, amortyzujące ewentualne upadki dzieci.
Co wlicza się w wymiar placu zabaw?
Wymiary placu zabaw dla dzieci na ogół obejmują długość i szerokość obiektu (np. 25 m na 20 m). Mogą też określać wysokość urządzeń zabawowych oraz odległości pomiędzy nimi. Z wymiarami bezpośrednio związana jest powierzchnia placu zabaw, która dotyczy całkowitej wielkości obszaru wyrażonej w jednostkach miary powierzchni (najczęściej w m²).
Ergonomiczne projektowanie placu zabaw
Ergonomiczne projektowanie placu zabaw polega na dostosowaniu przestrzeni do fizycznych, psychicznych i rozwojowych potrzeb dzieci. Obiekt musi być bezpieczny, ale jednocześnie oferować małym użytkownikom zróżnicowane formy zabawy. Powinien pozytywnie wpływać na rozwój fizyczny, społeczny, emocjonalny i intelektualny. Biuro projektowe Activeline już od wielu lat tworzy projekty różnych przestrzeni rekreacyjnych zgodnie z zasadami ergonomii.
