Plac zabaw powinien nie tylko oferować ciekawy sposób spędzania czasu dla najmłodszych, ale również gwarantować bezpieczeństwo podczas zabawy. Aby uniemożliwić stawianie placów zabaw byle gdzie, przez osoby / firmy niekompetentne, nie posiadające odpowiednim uprawnień i umiejętności – proces projektowania i budowy, a następnie oddawania do użytku tego typu miejsc podlega ścisłej kontroli, a każdy etap musi być zgodny z odpowiednimi przepisami. Jakie normy powinny spełniać place zabaw oraz znajdujące się na nich urządzenia? Jakie przepisy budowlane znajdują tutaj zastosowanie?
Przepisy dotyczące placów zabaw
Wszystkie elementy placu zabaw, od huśtawek, domku i piaskownicy, po ławki i kosze na śmieci są w świetle prawa elementami małej architektury i jako takie podlegają przepisom budowlanym (Ustawa: Prawo budowlane, art. 3). Oznacza to, iż montaż każdego z urządzeń zabawowych i elementów uzupełniających infrastrukturę placu zabaw, wymaga wcześniejszego zgłoszenia tego faktu w miejscowym wydziale architektury. Sam plac zabaw, jako miejsce do rekreacji, podlega dodatkowo wytycznym z Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Usytuowanie placu zabaw
W Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, w § 40 ust 3. znajduje się informacja, że Odległość placów zabaw dla dzieci, boisk dla dzieci i młodzieży oraz miejsc rekreacyjnych od linii rozgraniczających ulicę, od okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz od miejsc gromadzenia odpadów powinna wynosić co najmniej 10 m, przy zachowaniu wymogów § 19 ust. 1. Zapis ten obowiązuje od 1 stycznia 2018 roku (wcześniej konieczność zachowania dziesięciometrowej odległości dotyczyła wyłącznie placów zabaw stawianych przy budynkach wielorodzinnych) i nie precyzuje dokładnie sposobu mierzenia tej odległości, nie określając punktu, od którego należy przeprowadzić pomiar.
Planując budowę placu zabaw można, więc przyjąć jeden z trzech wariantów pomiarowych: od ogrodzenia placu zabaw (jeśli przewiduje się jego budowę – ogrodzenie nie jest obowiązkowe), od skrajnie umiejscowionych urządzeń lub od tzw. strefy bezpieczeństwa (wyznaczonej wokół każdego urządzenia zgodnie z normą PN-EN 1176). Ostatni wariant pomiaru przepisowej odległości jest tym najrozsądniejszym i najczęściej stosowanym. Ponadto należy pamiętać o zachowaniu wymogów wymienionych w § 19 Rozporządzenia, wg, których plac zabaw może być zlokalizowany 7 metrów od małego parkingu dla samochodów osobowych (do 10. stanowisk), 10 metrów od większego parkingu (do 60. stanowisk) i 20 metrów od pozostałych parkingów (powyżej 60. stanowisk).
Projekt placu zabaw
Projekt placu zabaw powinien być funkcjonalny i ciekawy, dobrze wpisujący się w najbliższe otoczenie. Wszelkie urządzenia zabawowe i inne elementy placu zabaw muszą spełniać określone dla nich normy, a całość być zgodna z najlepszymi praktykami projektowymi. Do takich dobrych praktyk zalicza się np. planowanie ustawienia huśtawek na obrzeżach placów zabaw, z dala od furtek, ciągów komunikacyjnych i nie pomiędzy innymi urządzeniami. Konieczne jest zachowanie stref bezpieczeństwa dla wszystkich urządzeń oraz zaplanowanie odpowiedniej nawierzchni bezpiecznej (sypkiej lub syntetycznej) wokół nich i na całym placu zabaw.
Nawierzchnia amortyzująca
W roli nawierzchni amortyzującej sprawdzają się zarówno nawierzchnie syntetyczne, jak i naturalne nawierzchnie sypkie. Nawierzchnie syntetyczne to m.in. nawierzchnie wylewane typu tartan i płytki gumowe. Z kolei wśród nawierzchni sypkich najpopularniejszy do niedawna była piasek, rzadziej stosowano żwir. Od grudnia 2017 zmieniono jednak normy dla nawierzchni sypkich ograniczając stosowanie piasku w tej roli – zaleca się użycie kruszywa frakcji od 0,25 do 8 mm (granulacja piasku nie przekracza najczęściej 0,25 mm). Jeżeli więc inwestorowi zależy na użyciu naturalnej nawierzchni sypkiej może zastosować żwir, korę i wióry (o odpowiedniej frakcji) lub piasek (ale wyłącznie po weryfikacji jakości amortyzacji, zgodnie z normą PN-EN 1177). Akceptowalnym rozwiązaniem może być również użycie gumowych mat przerostowych.
Wyposażenia placu zabaw
Wszystkie urządzenia zabawowe na placu zabaw muszą być wykonane z najwyższej jakości materiałów i łączników, cechować się odpowiednią wytrzymałością konstrukcyjną i trwałością, właściwym sposobem mocowania do podłoża (kotwieniem) oraz być przeznaczone do użytku grupowego i publicznego. Wyposażenie placu zabaw powinno spełniać wymagania normy PN-EN 1176, a producent lub dostawca powinien przedstawić na życzenie inwestora certyfikat lub deklarację zgodności dla każdego urządzenia / elementu.
Należy podkreślić, że na etapie projektowania placu zabaw bardzo ważna jest ścisła współpraca projektanta z producentem – dzięki temu będzie możliwe stworzenie projektu zgodnego z przepisami i gwarantującego bezpieczeństwo jego przyszłym użytkownikom.
Ogrodzenie placu zabaw
Zgodnie z przepisami plac zabaw nie musi być ogrodzony. Jednak zdecydowana większość inwestorów, kierując się zdrowym rozsądkiem, decyduje się na ogrodzenie placu zabaw, podnosząc tym samym bezpieczeństwo użytkowników. Ogrodzenie ogranicza dostęp do placu zabaw psom oraz zapobiega wybieganiu dzieci poza teren placu zabaw.
Zgłoszenie budowy placu zabaw
Zgłoszenie budowy placu zabaw może zostać dokonane przez inwestora po przedłożeniu projektu na specjalnej mapie do celów projektowych, która została opracowana przez uprawnionego architekta. Inwestor może scedować załatwianie w/w formalności (pozyskanie mapy do celów projektowych oraz zgłoszenie budowy) na architekta.
Plac zabaw wybudowany – co teraz?
Po pomyślnym zakończeniu budowy plac zabaw powinien zostać oceniony w trakcie audytu sprawdzającego. Kontroli i badaniu podlega projekt i jego wykonanie – wszystko powinno być zgodne z normami oraz spełniać wymogi bezpieczeństwa. Podczas odbioru inspektor jest zobowiązany wskazać ewentualne nieprawidłowości i ocenić ryzyko z nimi związane. Dobrą praktyką jest również wdrożenie podczas odbioru systemu kontroli placu zabaw – osoby odpowiedzialne na co dzień za bezpieczeństwo obiektu są odpowiednio przeszkalane i otrzymują niezbędne do prawidłowego wykonywania swoich obowiązków wytyczne (np. harmonogram przeglądów i konserwacji, odpowiednie formularze).
Plac zabaw, który pomyślnie przejdzie audyt sprawdzający otrzymuje Certyfikat z Inspekcji i ewentualnie Znak B (Znak jakości placu zabaw przyznawany przez CKPZ na okres jednego roku).